Κλάδεμα

                                     

Μήπως με το άκουσμα της λέξης «κλάδεμα» σας πιάνει ένας μικρός πανικός ότι θα κάνετε κακό στα φυτά σας; Και όμως, το κλάδεμα είναι απαραίτητη κηποτεχνική εργασία και πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο. Ανανεώνει το φυτό, το βοηθά να αναπτύσσεται καλύτερα, του δίνει δύναμη και ζωντάνια. Είναι όμως μια εργασία για την οποία κανείς δεν μπορεί να σας δώσει ακριβείς οδηγίες, παρά μόνο μερικές βασικές συμβουλές. Γιατί, όπως λένε οι παλιοί κηπουροί: «Το κλάδεμα θέλει μάτι, καλό χέρι και σκληρή καρδιά». Η παρατηρητικότητά σας θα σας βοηθήσει να καταλάβετε ποια κλαδιά πρέπει να κλαδέψετε, ενώ η επιδεξιότητα και η προσοχή θα σας εμποδίσουν να τραυματίσετε το φυτό και να του δημιουργήσετε προβλήματα. Και ποτέ μην ξεχνάτε ότι το κλάδεμα, αν γίνει προσεκτικά, μόνο καλό μπορεί να κάνει στο φυτό και δεν του δημιουργεί προβλήματα. Είναι λοιπόν ευκαιρία αυτόν το χειμώνα να κλαδέψετε τα φυτά σας, έστω και αν δεν το έχετε ξανακάνει. Η εμπειρία άλλωστε αποκτάται με την πρακτική. Τα όποια λάθη σας θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε τις ανάγκες των φυτών σας και το σωστό τρόπο κλαδέματος. 

Πότε κλαδεύουμε; 

• Το κλάδεμα γίνεται το χειμώνα, που οι λειτουργίες του φυτού ελαχιστοποιούνται. 

• Κάποια είδη, βέβαια, έχουν διαφορετικές ανάγκες κλαδέματος. Φυτά που ανθίζουν στην καρδιά του χειμώνα (όπως η τσιντόνια, η φορσύθια) δεν κλαδεύονται τη χειμερινή περίοδο παρά μόνο όταν τελειώσει η ανθοφορία τους. Άλλα είδη, όπως η αγγελική, έχουν ανάγκη κλαδέματος ανανέωσης κάθε δύο ή τρία χρόνια. Γενικότερα, τα φυλλοβόλα φυτά τα κλαδεύουμε το χειμώνα που βρίσκονται σε λήθαργο, ενώ τα αειθαλή μπορούμε να τα κλαδέψουμε και τον υπόλοιπο χρόνο με κάποιες προϋποθέσεις (καιρικές συνθήκες, ανθοφορία κ.ά.).

Γιατί κλαδεύουμε;

• Με το κλάδεμα διαμορφώνουμε και διατηρούμε το σχήμα των φυτών. Ελέγχουμε το μέγεθος και το ύψος τους και κατευθύνουμε τα αναρριχώμενα φυτά προς την επιφάνεια που θέλουμε να καλύψουμε.

• Το κλάδεμα είναι απαραίτητο και για την ίδια τη ζωή του φυτού. Αφαιρούμε τα κλαδιά που δεν χρειάζονται. Κόβουμε τα ξερά, όσα έχουν κίτρινα φύλλα ή όσα είναι σάπια, γιατί είναι πηγή ασθενειών.

• Με το κλάδεμα ανανεώνεται και αναπτύσσεται καλύτερα το φυτό, καθώς ισορροπούν δύο ανταγωνιστικές λειτουργίες του φυτού, η βλάστηση και η ανθοφορία. Η ανθοφορία καθυστερεί τη βλάστηση και το αντίθετο. Στόχος μας είναι με το κλάδεμα να δημιουργήσουμε ένα φυτό με πλούσιο φύλλωμα και βλάστηση, αλλά και έντονη ανθοφορία. 

• Για να αεριστεί και να φωτιστεί καλύτερα το φυτό. 

Πώς κλαδεύουμε σωστά;

• Χρησιμοποιούμε πάντα ένα καλό ψαλίδι κλαδέματος. Ποτέ δεν τραβάμε τα κλαδιά με τα χέρια, ούτε και τα κόβουμε με εργαλεία που προκαλούν τραυματισμούς. 

• Αφαιρούμε και κάποια υγιή κλαδιά, αλλά και κλαδιά με μπουμπούκια για πιο έντονη ανθοφορία. 

• Τα σημεία κοπής πρέπει να είναι λεία για να μειωθεί η πιθανότητα μολύνσεων. 

• Κάνουμε την τομή πάνω από το σημείο που βγαίνει νέος βλαστός ή το λουλούδι. 

• Κόβουμε λοξά, με κατεύθυνση αντίθετη από αυτήν που βγαίνει ο νέος βλαστός. 

• Τα κλαδιά τα κόβουμε από τη βάση τους. 

• Αφαιρούμε τα κλαδιά που είναι ταλαιπωρημένα, στραβά ή ξερά. 

Τα απαραίτητα

Ψαλίδι: Χρησιμοποιούμε ειδικό ψαλίδι κλαδέματος καλής ποιότητας, με το οποίο δεν κόβουμε ποτέ άλλα υλικά που μπορεί να χαλάσουν τη λάμα του. Μετά το τέλος κάθε κλαδέματος, το καθαρίζουμε καλά από τα διάφορα υπολείμματα και το απολυμαίνουμε με οινόπνευμα. 

Πριονάκι: Απαραίτητο για πιο χοντρά και σκληρά κλαδιά. Πρέπει να έχει λάμα φτιαγμένη έτσι ώστε να κάνει λεία τομή. 

Αλοιφή επούλωσης πληγών: Στα ειδικά κηποτεχνικά καταστήματα υπάρχει ειδική αλοιφή για τις μεγάλες τομές. Μέχρι να «κλείσει» η πληγή, η αλοιφή εμποδίζει να έρθει το ξύλο σε επαφή με υγρασία και ασθένειες. 

Γάντια: Απαραίτητα για την προστασία των χεριών. 

Πώς κλαδεύονται

Oι τριανταφυλλιές κλαδεύονται κατεξοχήν το χειμώνα μετά τις πολλές παγωνιές και πριν ξεκινήσει η βλάστηση, δηλαδή μέσα Ιανουαρίου ή και Φεβρουάριο, ανάλογα με την περιοχή. Το κλάδεμα γίνεται και σε εκείνες που δεν έχουν ρίξει ακόμα όλα τους τα φύλλα. Κόβουμε το βλαστό πάνω από το «μάτι», όπως είπαμε παραπάνω, και αφαιρούμε τα φύλλα που μπορεί να έχουν απομείνει. Oι τριανταφυλλιές που ανθίζουν μόνο μια φορά μέσα στο χρόνο κλαδεύονται αμέσως μετά το τέλος της ανθοφορίας τους.

Τα κωνοφόρα κλαδεύονται την περίοδο που δεν κυκλοφορεί το ρετσίνι στο εσωτερικό τους, δηλαδή χειμώνα ή αρχές άνοιξης. Με το κλάδεμα αφαιρούνται τα ξερά ή άρρωστα κλαδιά. Επίσης, κλαδεύουμε για να αερίσουμε το εσωτερικό του φυτού, ενώ κόβουμε τις κορυφές κλαδιών για να πετύχουμε πιο πλούσια βλάστηση.

Τα καρποφόρα φυτά τα κλαδεύουμε για να έχουν καλύτερη και πλουσιότερη παραγωγή καρπών. Παράλληλα, με το κλάδεμα εξασφαλίζουμε την καλή ανάπτυξή τους. Το κλάδεμα γίνεται πριν την ανθοφορία του φυτού.

Μικρά μυστικά 

• Μην κλαδεύετε τις ημέρες που έχει έντονη βροχή ή πολύ αέρα. Επίσης, μην κλαδεύετε τις πολύ κρύες ημέρες του χειμώνα ή το καλοκαίρι με καύσωνα.

• Αν φυσά πολύς αέρας, ποτίστε περισσότερο το φυτό σας τις επόμενες ημέρες. Oι τομές που δημιουργούνται από το κλάδεμα αυξάνουν την εξάτμιση του νερού.

• Το κλάδεμα ανανέωσης ενός γερασμένου φυτού καλό είναι να συνοδεύεται από λίπανση. Το κλάδεμα θα το βοηθήσει να βγάλει νέους βλαστούς και το λίπασμα θα τους θρέψει.

• Αν, αφού κλαδέψετε, υπάρξουν προβλήματα από το κρύο, πρέπει να κόψετε τα χαλασμένα τμήματα του κλαδιού. Αυτό θα προστατέψει το υπόλοιπο κλαδί από το κρύο. Την άνοιξη μπορεί να βλαστήσουν ξανά από εκεί , καθώς μπορεί να μην είναι τελείως ξερά.

• Αν αφαιρέσετε πολύ φύλλωμα, προστατέψτε το φυτό από τον ήλιο και τη ζέστη. Oι εσωτερικοί βλαστοί κινδυνεύουν από εγκαύματα.

Χειμωνιάτικες προτάσεις

Αλεξανδρινό ή Ποϊνσέτια 

Είναι από τα πιο χαρακτηριστικά και διακοσμητικά φυτά των Χριστουγέννων. Αν φέτος αποκτήσετε ένα, με επαρκή γνώση και σωστή φροντίδα θα χαρείτε την εντυπωσιακή φυλλωσιά του και του χρόνου...

Oνομασία: Αλεξανδρινό ή Ποϊνσέτια 

Περιγραφή: Θάμνος πολυετής μέτριας ανάπτυξης που δεν αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται ως φυτό εσωτερικού χώρου. Σε περιοχές όπου η θερμοκρασία δεν κατεβαίνει κάτω από τους 0 βαθμούς μπορεί να τοποθετηθεί και έξω, σε σημείο προστατευμένο από τους ανέμους. Στο εμπόριο το βρίσκουμε σε διάφορα χρώματα (λευκό, ροζ και κίτρινο), με κυρίαρχο το κλασικό κόκκινο. 

Φροντίδα: Τοποθετήστε το Αλεξανδρινό σε θέση με αρκετό φως, αλλά όχι κοντά σε καλοριφέρ. Όταν είναι ανθισμένο, χρειάζεται συχνό πότισμα, ενώ όλο τον υπόλοιπο καιρό θα το ποτίζετε όταν το χώμα πάει να στεγνώσει. Θυμηθείτε επίσης να μην αφήνετε το νερό να λιμνάζει στο πιατάκι του (γιατί σαπίζουν οι ρίζες) και να ψεκάζετε σε τακτά χρονικά διαστήματα τα φύλλα του με νερό, ώστε να δροσίζεται. Αν θέλετε να βγάλετε το Αλεξανδρινό στο μπαλκόνι ή στον κήπο, θα πρέπει να του αλλάξετε θέση, ώστε σταδιακά να προλάβει να προσαρμοστεί. Τοποθετήστε το πρώτα για δύο εβδομάδες σε χώρο προστατευμένο χωρίς θέρμανση και μετά βγάλτε το έξω. Κλαδέψτε αυστηρά το φυτό πάνω από το τρίτο ή τέταρτο «μάτι» του κάθε κλαδιού. Τα βράκτιά του (δηλαδή τα φύλλα που δίνουν αυτό το όμορφο κόκκινο χρώμα) θα βγαίνουν κάθε άνοιξη και όχι τα Χριστούγεννα. Αυτό συμβαίνει γιατί για να ανθίσει χρειάζεται να περνά μερικές ώρες στο σκοτάδι που έχουν οι χειμωνιάτικες ημέρες. Όταν καλλιεργείται στο θερμοκήπιο, αυτό επιτυγχάνεται τεχνητά, ενώ στη φύση αυτό γίνεται αργότερα.

Χρήσεις: Επιλέξτε το Αλεξανδρινό για να διακοσμήσετε χριστουγεννιάτικα το εσωτερικό του σπιτιού σας. Συνδυάστε υφάσματα, γιρλάντες, κορδέλες και δημιουργήστε εντυπωσιακές συνθέσεις. Βάλτε το επίσης σε προστατευμένα σημεία στο μπαλκόνι, σε γλάστρες ή σε προστατευμένα παρτέρια στον κήπο. 

Διαθεσιμότητα: Την περίοδο των Χριστουγέννων βρίσκουμε το Αλεξανδρινό σε όλα τα φυτώρια και ανθοπωλεία σε διάφορα μεγέθη και αποχρώσεις. Μπορούμε επίσης να το βρούμε διαμορφωμένο και ως μικρό δένδρο. 

Η κ. Ελευθερία Σπαντιδάκη είναι αρχιτέκτων τοπίου (ΜΑ).