Η λίπανση του λαχανόκηπου, είδη λίπανσης που μπορούμε να εφαρμόσουμε
Ακόμη και το πιο γόνιμο έδαφος ενός λαχανόκηπου έχει την ανάγκη λίπανσης για να μπορέσει να διατηρηθεί η γονιμότητά του. Γενικά πρέπει να σκεφτούμε το έδαφος σα μια δεξαμενή περιορισμένης χωρητικότητας σε θρεπτικά στοιχεία από την οποία τα λαχανικά μας αφαιρούν συνέχεια τις ποσότητες που χρειάζονται. Επομένως, για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε την καλλιέργεια λαχανικών στο ίδιο έδαφος θα πρέπει να του προσθέτουμε εκ νέου θρεπτικά στοιχεία μέσω της λίπανσης, της οργανικής (κοπριά ή κομπόστ) ή της ανόργανης (λιπάσματα).
Η κοπριά
Αποτελεί ένα εξαιρετικό οργανικό λίπασμα το οποίο εκτός από την τροφοδοσία των φυτών με θρεπτικά στοιχεία, βελτιώνει τη δομή του εδάφους και επιπλέον του προσφέρει ωφέλιμους μικροοργανισμούς. Η περιεκτικότητά της σε θρεπτικά συστατικά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το είδος του ζώου που έχει προέλθει. Για παράδειγμα η χωνεμένη κοπριά από κοτόπουλα περιέχει περισσότερο άζωτο από αυτή των βοοειδών και των κουνελιών, αλλά λιγότερο από αυτή των προβάτων και των χοίρων. Κατά προσέγγιση η αποξηραμένη κοπριά περιέχει περίπου 1-2% άζωτο, 1-2% φώσφορο και 0,8-2% κάλιο. Επίσης περιέχει σημαντικές ποσότητες ιχνοστοιχείων.
Όσον αφορά τη χρήση της πρέπει να προσέξουμε αν είναι χωνεμένη ή όχι. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά συνήθως η χωνεμένη κοπριά δεν είναι ζεστή, δεν περιέχει υγρά και δεν αναδίδει έντονη οσμή. Το πιο χαρακτηριστικό αποτέλεσμα από τη χρήση αχώνευτης κοπριάς είναι το λεγόμενο «κάψιμο» των λαχανικών. Η χωνεμένη κοπριά μπορεί να χρησιμοποιηθεί αμέσως πριν τη σπορά ή τη φύτευση, ενώ η μη χωνεμένη εφαρμόζεται το φθινόπωρο και η σπορά ή η φύτευση των λαχανικών μας γίνεται την επόμενη άνοιξη. Η εφαρμογή μη χωνεμένης κοπριάς απαιτεί τουλάχιστον διπλάσια ποσότητα από τη χωνεμένη.
Για μια καλή παραγωγή θα χρειαστούν τουλάχιστον 1,5-3 τόνοι χωνεμένης κοπριάς ανά στρέμμα. Αν δεν μπορούμε να βρούμε αρκετή ποσότητα, τότε αντί να την τοποθετήσουμε σ’ όλη την επιφάνεια του λαχανόκηπου μπορούμε να τη βάλουμε μόνο στις γραμμές που θα γίνει η φύτευση ή μόνο γύρω από τις θέσεις φύτευσης για λαχανικά όπως το καρπούζι, το πεπόνι, το αγγούρι, τα κολοκυθάκια, κ.ά., που φυτεύονται σε μεγάλες αποστάσεις. Στη συνέχεια η κοπριά πρέπει να ενσωματωθεί στο έδαφος, είτε με τσάπα, είτε με φρέζα.
Το κομπόστ
Αποτελεί ένα πάρα πολύ καλό οργανικό λίπασμα αλλά και εδαφοβελτιωτικό. Το κομπόστ παράγεται από την αερόβια βιολογική αποδόμηση οργανικών υπολειμμάτων. Υπάρχει δυνατότητα, είτε να το αγοράσει κάποιος έτοιμο από το εμπόριο, είτε να το παρασκευάσει μόνος του. Για το σκοπό αυτό κυκλοφορούν στο εμπόριο διάφορου τύπου και μεγέθους κάδοι κομποστοποίησης οι οποίοι συνήθως συνοδεύονται και με οδηγίες χρήσης. Εναλλακτικά μπορεί να δημιουργηθεί ένας σωρός από τα υλικά που σκοπεύουμε να κομποστοποιήσουμε σε μία προστατευμένη θέση από τον ήλιο και τη βροχή.
Μερικά από τα υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι: υπολείμματα κλαδεμάτων και των προηγούμενων καλλιεργειών αρκεί να μην είναι προσβεβλημένα από ασθένειες και εχθρούς, κοπριά, υπολείμματα κουζίνας (π.χ. τσόφλια αυγών, καφές, τσάι, φίλτρα καφέ, κ.ά), στάχτη από το τζάκι, κτλ. Αντιθέτως θα πρέπει να αποφεύγονται φλούδες από εσπεριδοειδή, μαγειρεμένα φαγητά, λάδια και λιπαρές ουσίες, κρέας και ζωικά προϊόντα, περιττώματα κατοικίδιων ζώων, ζιζάνια που έχουν παράγει σπόρους, υπόγεια ριζώματα ζιζανίων κτλ.
Η περιεκτικότητα του κομπόστ σε θρεπτικά στοιχεία κυμαίνεται από 1-2% σε άζωτο, 0,5-1% σε φώσφορο, 0,5-1% σε κάλιο και επιπλέον περιέχει σημαντικές ποσότητες ιχνοστοιχείων. Για μια ικανοποιητική λίπανση της καλλιέργειας απαιτούνται ποσότητες της τάξης των 1,5-3 τόνων/στρ. Η εφαρμογή του στο λαχανόκηπο γίνεται όπως και με την κοπριά.
Ανόργανα χημικά λιπάσματα
Η ευρεία διάδοσή τους έγκειται στο ότι είναι πιο φθηνά σε σχέση με την κοπριά και το κομπόστ, χρησιμοποιούνται πιο εύκολα και σε πολύ μικρότερη ποσότητα, μιας και έχουν πολύ υψηλότερη συγκέντρωση σε θρεπτικά στοιχεία και τέλος τα θρεπτικά τους στοιχεία είναι άμεσα διαθέσιμα για τα φυτά.
Τα χημικά λιπάσματα χωρίζονται στα απλά και στα σύνθετα. Τα σύνθετα λιπάσματα περιέχουν σε διάφορες αναλογίες τα δύο ή και τα τρία βασικά θρεπτικά στοιχεία που είναι το άζωτο (Ν), ο φώσφορος (Ρ) και το κάλιο (Κ). Επομένως όταν ένα λίπασμα αναγράφει 11-15-15 σημαίνει ότι στα 100 κιλά περιέχει 11 κιλά (Ν), 15 κιλά φώσφορου σε μορφή πεντοξείδιου του φωσφόρου και 15 κιλά κάλιο σε μορφή οξειδίου του καλίου. Τα χημικά λιπάσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν, είτε μόνα τους, είτε και μαζί με τα οργανικά λιπάσματα. Επιπλέον, ορισμένα από αυτά μπορούν να εφαρμοστούν και μετά τη φύτευση ή τη σπορά των λαχανικών, καθώς η διασπορά τους στην επιφάνεια του λαχανόκηπου γίνεται εύκολα με το χέρι, ενώ πολύ εύκολα γίνεται και η ενσωμάτωσή τους στο έδαφος με ένα απλό πότισμα.
Οι απαιτήσεις των λαχανικών στα κύρια θρεπτικά στοιχεία
Ανάλογα με τις απαιτήσεις των φυτών στα κύρια θρεπτικά στοιχεία, τα λαχανικά μπορούν να διαχωριστούν ως εξής:
Απαιτήσεις σε άζωτο (Ν):
- Υψηλές: καρότο, κολοκύθες, κουνουπίδι, λάχανο, πατάτα, σπαράγγι, τομάτα
- Μέτριες: κρεμμύδι, μαρούλι, παντζάρι, σπανάκι
- Χαμηλές: αγγούρι, αρακάς, καρπούζι, κολοκυθάκι, μελιτζάνα, πεπόνι, πιπεριά, φασόλι
Απαιτήσεις σε φώσφορο (Ρ) και κάλιο (Κ):
- Υψηλές: αγγούρι, κολοκυθάκι, κουνουπίδι, λάχανο, μελιτζάνα, μπρόκολο, πατάτα, πεπόνι, πιπεριά, τομάτα
- Μέτριες: γλυκοπατάτα, κρεμμύδι, μαρούλι, σπανάκι, σπαράγγι
- Χαμηλές: καρότο, παντζάρι, ραπανάκι, ρέβα
- Πολύ χαμηλές: αρακάς, φασολάκι.
