Δάκος. Ο εχθρός της Ελιάς.

Όνομα εντόμου: Bactrocera (Dacus) oleae

Φάσμα προσβαλλομένων: Ελαιόδεντρα

Συχνότητα και σπουδαιότητα:

Εμφανίζεται στη λεκάνη της Μεσογείου, τη βόρεια, ανατολική και νότια Αφρική, Μέση Ανατολή, βόρεια Ινδία, βορειοδυτικό Πακιστάν και όπου αλλού υπάρχει ελαιόδεντρο στο Ανατολικό ημισφαίριο.  Πρόσφατα εντοπίστηκε και στην Καλιφόρνια. Τόσο τα ενήλικα έντομα όσο και οι κάμπιες, είναι σε θέση να προκαλέσουν ζημιές. Η κάμπια του δάκου διατρέφεται μέσα στον καρπό, καταστρέφοντας το σαρκώδες μέρος του και επιτρέποντας την εισχώρηση δευτερευόντων βακτηρίων και μυκήτων που προκαλούν σήψη στον καρπό και υποβαθμίζουν την ποιότητα και τη γεύση του ελαίου.H σίτιση του εντόμου από τον καρπό προκαλεί την πρόωρη πτώση του καρπού και υποβαθμίζει την ποιότητα τόσο της επιτραπέζιας ελαίας όσο και την παραγωγή ελαιολάδου.

Συμπτώματα: Μικρές τριγωνικές κηλίδες που μόνο ένα έμπειρο μάτι μπορεί να διακρίνει πάνω στον καρπό.

Περιγραφή εντόμου:

Tο ενήλικο έχει μήκος περίπου 6 χιλ. Το κεφάλι, ο θώρακας και το υπογάστριο έχουν καφέ χρώμα, με σκουρότερα στίγματα και αρκετά λευκά ή κίτρινα μπαλώματα στην κορυφή και στα πλευρά του θώρακα. Τα φτερά του είναι τοποθετημένα οριζόντια, κυρίως διαφανή, με καφέ στίγματα και μακριά από το σώμα.  Ο δάκος διακρίνεται από τα μαύρα στίγματα στις άκρες των φτερών και την απουσία λωρίδων στα φτερά. Τα θηλυκά έχουν μήκος 5 χιλ., άνοιγμα φτερών περίπου 10 χιλ. και διακρίνονται από τα αρσενικά από μια σκούρα σύνθεση στο άκρο του υπογαστρίου τους, που χρησιμεύει για να διατρυπούν τον ελαιόκαρπο και να εναποθέτουν εκεί τα αυγά. Συνήθως μόνο ένα αυγό εναποτίθεται ανά καρπό.

Συνήθως εναποτίθενται πολλά αυγά σ’ εκείνες τις ποικιλίες της ελιάς που παράγουν μεγάλους καρπούς και τα θηλυκά προτιμούν τις ποικιλίες με μεγάλους καρπούς σε σχέση με εκείνες που έχουν μικρούς καρπούς για να εναποθέσουν τα αυγά τους. Οι κάμπιες είναι λευκοκίτρινες, άποδες. Όταν εκκολαφθούν είναι λεπτές και δυσδιάκριτες, όταν όμως σιτιστούν για κάποιο χρονικό διάστημα εντοπίζονται ευκολότερα, ιδιαίτερα όταν ο καρπός αρχίσει να σαπίζει. Το στάδιο της κάμπιας διεξάγεται ολόκληρο εντός του καρπού.

Κύκλος ζωής: Στην περιοχή της Μεσογείου, εμφανίζονται κάθε χρόνο δύο έως πέντε γενιές. Το έντομο περνά το χειμώνα στο κουκούλι, αρκετά εκατοστά κάτω από το έδαφος και το στρώμα των φύλλων. Τα ενήλικα έντομα εμφανίζονται την άνοιξη, ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος και τη θερμοκρασία. Τα αυγά εναποτίθενται στον ωριμάζοντα καρπό όταν αρχίζουν να σκληραίνουν τα κουκούτσια (ένα αυγό ανά καρπό, ποτέ παραπάνω).Τον Ιούλιο τα θηλυκά αρχίζουν να δραστηριοποιούνται και να εναποθέτουν τα αυγά τους στους πιο πρώιμα ώριμους καρπους. Μέχρι 12 αυγά μπορεί να εναποτίθενται κάθε μέρα, και περίπου 150-400 στη διάρκεια της ζωής του εντόμου. Το θηλυκό διατρυπά τον καρπό με την προβοσκίδα και εναποθέτει το αυγό κάτω από την επιδερμίδα. Οι άποδες κάμπιες τρέφονται με τον καρπό, προκαλώντας την πτώση του από το δέντρο. Τα αυγά εκκολάπτονται σε 2-3 ημέρες. Τα στάδια κάμπιας και κουκουλιού διαρκούν αντίστοιχα 12-14 και 7-10 ημέρες. Η διάρκεια της ζωής του εντόμου ποικίλει από ένα ως 6 ή 7 μήνες. Τα αρσενικά παράγουν ένα στριγκό ήχο ή σήμα κατά τη διάρκεια της ερωτοτροπίας.
Το καλοκαίρι και ιδιαίτερα το φθινόπωρο, αναπτύσσονται 2-4 γενιές ανάλογα με το κλίμα και τη θερμοκρασία.

Η δραστηριότητα του εντόμου συνεχίζεται κανονικα όσο η θερμοκρασία παραμένει στους 20-28^oC. Όταν η θερμοκρασία υπερβεί τους 30^oC, αναστέλλεται η εναπόθεση αυγών, και πάνω από τους 35^oC κάθε δραστηριότητα σταματά. Η εναπόθεση αυγών σταματά ακόμα και όταν είναι χαμηλη η υγρασία (50-60%). Έτσι, το καλοκαίρι, όταν οι μέρες είναι πολύ ζεστές και ξηρές, εμφανίζεται στους καρπούς δάκος που δεν εναποθέτει αυγά.
Οι υψηλές θερμοκρασίες (άνω των 30^oC) και η χαμηλή υγρασία εξάλλου, δε βοηθούν την ανάπτυξη της κάμπιας.

Αντιμετώπιση: Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για τη μείωση των πληθυσμών του Bactrocera oleae (δάκου).Τα χημικά μέτρα (προληπτικά ή θεραπευτικά) είναι μία εκ των μεθόδων. Η προληπτική αντιμετώπιση όπως οι ψεκασμοί δολώματος από το χώμα και οι αεροψεκασμοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν και θεραπευτικά, όπως και οι ψεκασμοί κάλυψης.

Ένα άλλο μέτρο είναι ο βιολογικός έλεγχος, αφού ο δάκος προσβάλλεται από πλήθος παρασιτικών σφηκών. Επιπλέον, υπάρχει και βιοτεχνολογική αντιμετώπιση (διάφοροι  τύποι παγίδων)